Een groot deel van de ouderen zal de technologische ontwikkelingen in de zorg niet kunnen bijbenen. Dit zegt de Raad van Ouderen (RvO) in een ongevraagd advies aan minister De Jonge van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Toch ziet de Raad ook kansen als technologie-inzet leidt tot kostenbesparing. Die kan dan geïnvesteerd worden in extra zorgmedewerkers en meer menselijk contact.
In het advies geeft de Raad acht adviezen; een selectie hiervan:
1. Biedt technologie op maat: technologie moet zo zijn ontworpen dat deze aanpasbaar is aan de individuele behoeften en mogelijke beperkingen van de gebruiker.
2. Bouw bij applicaties keuzemomenten in zodat zoveel mogelijk de eigen regie kan worden gevoerd. Dit betekent ondersteuning in eenvoudige taal en waar nodig met persoonlijke begeleiding.
3. Beveilig applicaties en zorg voor begrijpelijke uitleg daarover aan de gebruiker.
We vragen Clemens Lambermont, afgevaardigde namens GENERO binnen de RvO en betrokken bij dit advies, naar zijn ervaringen met, en visie op, ICT.
We vragen hem wat zijn ervaring is met ICT: ziet hij het vooral als kracht of als gevaar?
“Het hele korte antwoord daarop is: beiden. ICT is een geweldige kracht en in dit digitale tijdperk niet meer weg te denken en onmisbaar. Ook voor mijzelf niet; bijna dagelijks zit ik achter mijn computer voor mijn vrijwilligerswerk, maar daarnaast gold dat ook voor een van mijn hobby’s: fotografie en film. Met veel plezier maakte ik films van mijn ‘ontdekkingsreizen’ over de hele wereld.
Digitaal: het nieuwe normaal!
Maar terugkomend op de vraag: ik zeg volmondig “Ja!” op de vraag of ik ICT als een kracht zie. Dat is vooral tijdens de coronacisis heel duidelijk gebleken. Ouderen hebben een grote digitale ontdekking gedaan via computer, tablet en WhatsApp. Heel belangrijk in het aanpakken van eenzaamheid. Maar de kracht van ICT wordt ook duidelijk zichtbaar in allerlei apparatuur voor de IC, laboratoria en de ondersteuning van apparatuur bij het ontwikkelen van een vaccin voor corona. In het advies “Oud en zelfstandig in 2030: aangepast reisadvies” komt de aanbeveling ‘GA DIGITAAL’ ook letterlijk terug. Daar ben ik het volledig mee eens. Technologie kan het leven veel makkelijker én aangenamer maken voor ouderen: die kans moeten ze grijpen. Bovendien is die ontwikkeling ook niet meer tegen te houden.. Maar daarbij wil ik wel zeggen: we maken ons vanuit de RvO grote zorgen over de snelheid van de ontwikkelingen. Een groot deel van de ouderen kan dit niet bijbenen en zal afhaken -juist daar waar de maatschappelijke ontwikkelingen erom vragen dat ouderen betrokken zijn.
Het wantrouwen van ouderen neemt toe
Dus ja, op de vraag of ik ICT ook als een gevaar zie, ben ik genoodzaakt ook volmondig “Ja!” te antwoorden. Vele ouderen beschouwen de ontwikkelingen als te moeilijk en omslachtig. Belangrijker nog: het wantrouwen bij ouderen wordt steeds groter wanneer men digitaal bezig is. Ik betrap mezelf hier soms ook op. Bijna dagelijks zit ik achter mijn computer of tablet en huiver ik van al de troep die via e-mail binnenkomt.. Sinds het ontstaan van internet proberen criminelen via het wereldwijde web mensen op te lichten met allerlei trucs zoals phishing, whaling, malware, ransomware en ga zo maar door.. Zeker ook voor ons oudere mensen, kan het wel eens lastig zijn om je hier tegen te weren. De toename van onveiligheidsgevoelens onder ouderen wordt bevestigd door landelijk onderzoek van Senior Web onder bijna 1600 ouderen: maar liefst 20 % voelt zich onveilig, terwijl dit in 2013 nog maar 5 procent was. De belangrijkste reden voor hun onveilige gevoel is dat zij geen grip hebben op hun persoonsgegevens. Een concreet voorbeeld hiervan is het onthouden van al die wachtwoorden. Of winacties van allerlei partijen waarbij je zogenaamd “1 van de 1000 gelukkigen bent”.
Naar aanleiding van dit alles pleit de Raad van Ouderen in haar advies voor technologie op maat: persoonlijke behoeften en ervaren kwaliteit van leven van de individuele oudere gebruiker zou bij álles leidend moeten zijn. Met deze hartenkreet wil ik afsluiten: ik hoop voor u allen dat de landelijke overheid het advies van de Raad over ICT inzake zorg en welzijn zal overnemen. Vanzelfsprekend komt hierbij ook de wens dat de overheid alles in het werk zal stellen om maatregelen te nemen waardoor onze veiligheid ook bij persoonlijk internetgebruik wordt gegarandeerd. Velen hebben vertrouwen in ons betalingsverkeer met een bankbiljet, helaas nog niet veel ouderen met het internet!